• Türkiye, gelir dağılımı eşitsizliğinde Avrupa’da lider, dünyadaki 130 ülke içinde ise 28. sırada.

Gini katsayısına göre Avrupa’da gelir dağılımı eşitsizliğinde Türkiye ilk sırada yer alıyor. Dünyadaki 130 ülke içinde ise 28. sırada bulunuyor. TÜİK’e göre Gini katsayısı ile ölçülen bu eşitsizlik 2023’te daha da arttı.

Euronews’in haberine göre; Türkiye’de son yıllarda yoksul daha yoksul, zengin daha zengin hale geliyor. İşçilerin milli gelirden aldığı pay azalırken şirketlerin payı artıyor. TÜİK’e göre; Gini katsayısı, kişisel gelir dağılımını ölçmek için, yaygın olarak kullanılan bir dağılım ölçüsü. Gini ölçüsü “0 ile 1” arasında değişiyor. Bir toplumda, gelir adaletli olarak paylaşılmışsa Gini katsayısı “0”a eşit, toplumdaki gelirleri yalnız bir kişi almışsa Gini katsayısı “1” e eşit oluyor. AB İstatistik Ofisi Eurostat verilerine göre; 2022’de AB’de Gini katsayısı 29,6 oldu. Eurostat’ta Türkiye’ye ait son güncel veri 2021’e ait. Buna göre Türkiye’nin Gini katsayısı 42,6. Türkiye bu değerle Avrupa’da 36 ülke içinde ilk sırada yer alıyor. Bu da gelir dağılımı eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülkenin Türkiye olduğu anlamına geliyor.

Birçok Afrika ülkesinden kötü

Dünya Bankası verileri de dünyadaki gelir dağılımı eşitsizliğini ortaya koyuyor. 2022 veya buna yakın en yakın yıl verileri dikkate alındığında Türkiye, 130 ülke içinde 28. sırada bulunuyor. Dünya Bankası’na göre 2019’da Türkiye’nin Gini endeksi 41,9 oldu. En güncel verisi 2015 öncesi olan ülkeler listeye alınmadı. Listeye bakıldığında çok sayıda Afrika ve Asya ülkesinin gelir dağılımı eşitliğinde Türkiye’den çok daha iyi durumda olduğu ortaya çıkıyor. Bunlar arasında Cibuti, İran, Malezya, Tanzanya, Kenya, Senegal, Mali ve Nijerya gibi ülkeler var.

Eşitsizlik giderek artıyor

TÜİK verilerine göre; Türkiye’de 2014’te Gini katsayısı 0,391 iken bu değer 2023’te 0,433’e çıkarak son 10 yıldaki en yüksek değer oldu. Gelir dağılımı eşitsizliğinde bazı yıllar düşüş olsa da son 10 yıldaki eğilim artış gösteriyor. Rasyonel olmadığı gerekçesiyle rafa kaldırılan “Yeni Ekonomi Modeli”nde gelir dağılımı eşitsizliğindeki keskin artış ise dikkat çekiyor. ANKARA

Emekliye ikramiye illüzyonu

Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, emekli ikramiyesini 10 bin TL olan beklentilerin aksine sadece 3 bin TL olarak onadı. İkramiye tutarını asgari ücret ve enflasyonla karşılaştıran DİSK-AR’a göre ödemenin yapılmaya başlandığı 2018’de göre emeklinin kaybı en az 15 bin TL.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), 3 bin TL’lik emekli ikramiyesiyle ilgili araştırma raporu yayımladı.

İkramiye tutarını asgari ücret ve enflasyonla karşılaştıran DİSK-AR’a göre; ikramiyelerinin asgari ücret kadar artırılmaması sebebiyle emekli bayram ikramiyelerinin alım gücü düştü. Asgari ücretin bin 603 TL olduğu 2018’de belirlenen bayram ikramiyesi, asgari ücretin yüzde 62’si tutarındaydı. 2024’te 3 bin TL’lik bayram ikramiyesi asgari ücretin yüzde 18’ine geriledi. Tutar asgari ücrete göre artırılsaydı ikramiyenin 10 bin 609 TL olması gerekirdi. Emeklinin kaybı yalnızca 2024 için 15 bin TL; toplamda ise 27 bin 892 TL oldu.

Enflasyon karşında da kayıp

İkramiye asgari ücretin yanı sıra Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve gıda enflasyonu karşısında da geriledi.Emekli aylık ve gelirleri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 55. maddesine göre her yılın ocak ve temmuz ayında tüketici fiyatlarındaki artış oranında arttırılmasına rağmen emeklilere ödenen bayram ikramiyeleri resmi enflasyona göre artırılmadı. Bu nedenle bayram ikramiyelerinde ciddi bir enflasyon kaybı oluştu. Emekli ikramiyelerinde resmi enflasyona göre; 2018-2024 arası kayıp 14 bin 856 TL. İkramiye Kurban Bayramı’nda da 3 bin TL olarak ödenirse bu kayıp 15 bin TL’yi geçecek.

TÜİK, gıda enflasyonunu Şubat 2024 döneminde  yüzde 71,1 olarak açıkladı. Emeklilerde ise gıda enflasyonu yüzde 83. Mart 2018’den Şubat 2024’e geçen sürede gıda enflasyonu yüzde 690 oranında arttı. Emekli bayram ikramiyesi ise yüzde 200’lük artışla 2024’te 3 bin TL oldu. 2024’te emekli bayram ikramiyesinin alım gücü gıda enflasyonuna göre 380 TL’ye geriledi. Böylece emekli bayram ikramiyelerinin gıda enflasyonuna göre kaybı (bir bayram) 6 bin 904 TL oldu. Emekli bayram ikramiyelerindeki kaybı önlemek için ikramiyeler 2024’te en az 7 bin 904 TL olmalıydı.

TÜFE yüzde 516 arttı

Mart 2018 ve Şubat 2024 arasındaki altı yıllık dönemde TÜFE yüzde 516 oranında arttı. Buna karşılık emekli bayram ikramiyelerinde yüzde 200’lük bir artış yaşandı. Bu durumda 2018-2024 arasında emekli ikramiyesinin alım gücü 1.000 TL’den 487 TL’ye geriledi. Emekli ikramiyesi resmi enflasyona göre artırılsaydı bugün en az en az 6 bin 163 TL olması gerekirdi. Böylece emekli ikramiyesinin (bir bayram) enflasyon karşısındaki kaybı 2024 için 5 bin 163 TL olarak gerçekleşti.

* * *

Devlet varlıklarını satıyor

Türk hükümeti, geçen yıl 181 milyon dolarlık kamu varlığını sattı. Son 37 yılda ise özelleştirme uygulamalarının toplamı 71,5 milyar dolara ulaştı.

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB), 2023 Yılı Faaliyet Raporu’ndan yapılan derlemeye göre; özelleştirme uygulamalarına 1986’da başlandı. Bu dönemde çeşitli tesislerin, küçük ölçekli işletmelerin ve bazı büyük fabrikaların özelleştirilmesi gerçekleştirildi. Sonraki yıllarda hızlanan özelleştirme uygulamalarıyla petrol rafinerisi, tekstil, petrokimya, çimento, yem sanayisi, demir çelik, tütün ve alkol, elektrik dağıtımı gibi sektörlerde özelleştirme uygulamaları gerçekleştirildi ve devlet bu alanlarda işletmecilikten çekildi. İdare tarafından 1986-2023 döneminde gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının toplamı 71,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

ÖİB, geçen yıl 51 özelleştirmenin ihalesini yaparken bu uygulamalardan yaklaşık 181 milyon dolar gelir elde edildi. Geçmiş yıl taksitleriyle birlikte özelleştirmeden 2023’te sağlanan gelir 440 milyon doları buldu. Hazineye yapılan transfer tutarı ise aynı dönemde 346 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Raporda idarenin özelleştirme uygulamalarını 2024’te de sürdüreceği bilgisi yer aldı. Bu kapsamda, TEİAŞ’ın halka arzına ilişkin hazırlık çalışmaları sürüyor. Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı için bu yılın ikinci çeyreğinde yeniden ihaleye çıkılması hedefleniyor. Tekirdağ Çeşmeli Limanı’nın özelleştirilmesine ilişkin işlemlerin bu yıl tamamlanması planlanıyor. Çanakkale Gökçeada Kuzu Limanı ve Çanakkale Kabatepe Limanı’nın özelleştirilmesine yönelik hazırlık çalışmaları da devam ediyor.

* * * 

İşsiz sayısı 10 milyonu aştı

Geniş tanımlı işsiz sayısı. küresel salgın dönemi  hariç en yüksek düzeyde. İşsiz sayısı, Ocak 2024’te 10 milyon 453 bini buldu.

TÜİK’in Ocak 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları, 11 Mart ‘ta yayımlandı. TÜİK’e göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Ocak 2024’te 3 milyon 214 bin oldu. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre ise mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Ocak 2024’te 10 milyon 453 bin kişi olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 2 milyon 155 bin; 10 yılda ise 5,1 milyon kişi arttı. Böylece son 10 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı iki katına çıktı. Geniş tanımlı işsiz sayısındaki bu artışın sebebi zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsizleri, iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Özellikle zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 1,9 milyondan 3,2 milyona yükselerek 1 milyon 295 kişi arttı.

Rapora göre; resmi işsizlerin yüzde 87,7’i işsizlik ödeneği alamıyor. Dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark da 17,4 puan.

Kaynak: https://www.ozgurpolitika.com/haberi-gelir-adaletsizliginin-lideri-187234